Θεωρητικό πλαίσιο - Υποθέσεις εργασίας

Η διαρκής ανάπτυξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε) στο κοινωνικό τοπίο του 21ου  αιώνα αποτελεί αναμφισβήτητα ένα πρόσφορο έδαφος ανοιχτού διαλόγου, με σκοπό το συστηματικό επαναπροσδιορισμό του ρόλου των τεχνουργημάτων της ανθρώπινης ευρηματικότητας σε σχέση με τις επικοινωνιακές πρακτικές των προσώπων. Η διεπιστημονική προσέγγιση του ρόλου των σύγχρονων πολιτισμικών όψεων, όπως εκφράζεται μέσα από νέα πεδία που συγκροτούνται κατά την εξέλιξη του κυβερνοχώρου, χρήζει μεθοδολογικής παρατήρησης και ανάλυσης. Ο στόχος που τίθεται εστιάζει στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο (αυτο- και ετερο-) προσδιορίζονται οι σύγχρονες επικοινωνιακές δομές του διαδικτύου. Η δυναμική ενσωμάτωση των μέσων προβολής και ανταλλαγής δεδομένων στον αιώνα της πληροφορίας, απαιτεί μια πολύπλευρη και διαλεκτική προσέγγιση από την σκοπιά της πληροφορικής σε συνδυασμό με τις λεγόμενες θεωρητικές επιστήμες. Προς αυτή τη κατεύθυνση κρίνεται σκόπιμος ο απεγκλωβισμός από επιστημονικά στερεότυπα και περιθώρια. Ως κομβικό στοιχείο αναδεικνύεται η κατανόηση τόσο του τεχνολογικού όσο και του κοινωνικού υπόβαθρου των όψεων του διαδικτύου. 

Αν θέλουμε να κατανοήσουμε τις προοπτικές εξέλιξης των επερχόμενων οικονομικο-κοινωνικών μετασχηματισμών δεν επαρκεί μια επιφανειακή παρατήρηση της αλλαγής των δομών που επήλθαν μέσα από την ένταξη των Τ.Π.Ε. Αντίθετα προτείνεται μια ενδελεχής σκιαγράφηση του τρόπου με τον οποίο τα πρόσωπα διαμορφώνουν ένα σύνολο επικοινωνιακών πρακτικών, οι οποίες συγκροτούνται σε ένα διαδικτυακό πεδίο, αναδιαμορφώνοντας τόσο τα ίδια όσο και το περιβάλλον εντός του οποίου αλληλοδιαδρούν. 

Η αυξανόμενη ερευνητική τάση η οποία παρατηρείται μετά από την καθοριστική (όπως αναδεικνύεται) για τη διαμόρφωση των σύγχρονων κοινωνικών δομών ένταξη των Τ.Π.Ε, και τη συγκρότηση του πεδίου των social media, συγκλίνει στην άποψη, πως κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ένα νέο είδος επικοινωνίας διαμεσολαβημένης από Η/Υ (Computer Mediated Communication) έχει ενσωματωθεί στον κοινωνικό ιστό του 21ου αιώνα.

Η παρούσα μελέτη αφορά μια ερμηνευτική πρόταση μεθοδολογικής προσέγγισης των ελληνόφωνων ιστολογίων ως μορφές κοινωνικοτεχνικών συστημάτων. Στόχος είναι η προσπάθεια ερμηνείας και νοηματοδότησης του φαινομένου, μέσω της θεωρητικής προσέγγισης της νεότερης συστημικής θεωρίας. Κατ’ ουσία, αντικείμενο της μελέτης αποτελεί η διερεύνηση των σχέσεων ανάμεσα στο σύστημα και στο περιβάλλον αναφοράς. Πρόκειται για μια αναλυτική διαδικασία ελέγχου ορισμένων αρχικών υποθέσεων, κάθε μια εκ των οποίων πυροδοτεί στον ερευνητή-παρατηρητή νέες υποθέσεις προς ερμηνεία. 

Το αποτέλεσμα της περιγραφής ενός φαινομένου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το είδος και τη διατύπωση των ερωτημάτων που θέτει ο ερευνητής που επιλέγει να το περιγράψει. Με αυτό τον τρόπο στην ουσία είναι ο παρατηρητής αυτός που καθορίζει την αναπαράσταση των σχέσεων μεταξύ των στοιχείων του εστιακού συστήματος και του περιβάλλοντος αναφοράς. Συνεπώς είναι ο ερευνητής/παρατηρητής αυτός που εφευρίσκει το φαινόμενο, το αντιλαμβάνεται ως σημαντικό πρόβλημα, το αναλύει και κατασκευάζει μια αναπαράστασή του.  Το ερώτημα επαναφέρει μια διαχρονική συζήτηση σχετικά με τον προσδιορισμό του έργου της επιστήμης. 

Η μελέτη μου  επιχειρεί να φωτίσει διαστάσεις ενός φαινομένου στο πλαίσιο απόδοσης μιας οπτικής η οποία δεν αναζητά μια αντικειμενική πραγματικότητα, αλλά ρουτίνες νοηματοδότησης και ερμηνείας των προσώπων που συγκροτούν την εκάστοτε κοινωνική διάσταση. Η έμφαση δίνεται όχι στο ίδιο το άτομο αλλά στις επικοινωνιακές του πρακτικές.  Με γνώμονα τις προηγούμενες θέσεις παραθέτω τις αρχικές παραδοχές και τις βασικές υποθέσεις που πρόκειται να θεμελιώσουν το θεωρητικό πλαίσιο και θα προσδιορίσουν τους βασικούς πυλώνες της μεθοδολογικής προσέγγισης της έρευνας.
 
Αρχικές παραδοχές

Θέση 1 
Η παρούσα αναλυτική μελέτη δεν είναι μοναδική και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί απόλυτη περιγραφή της «κοινωνικής πραγματικότητας».

Θέση 2 
Για να μπορέσουμε να εξετάσουμε το αρχικό ερώτημα του «τι είναι» το φαινόμενο του blogging, καταφεύγουμε σε μια οντολογικού τύπου ανάλυση.
Με βάση αυτή, η παρούσα μελέτη προσεγγίζει:

  • Tα πρόσωπα (Bloggers) που ασχολούνται με την συγκεκριμένη πρακτική, ως  αυτοαναφορικά συστήματα.
  • Tο σύνολο των τεχνουργημάτων που επιτρέπουν τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, τη χρήση και τη συντήρηση ιστολογίων, ως τεχνικά συστήματα.
  • Το σύνολο των σχέσεων και των δομών που αναπτύσσονται μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα είναι το κοινωνικό σύστημα.
  • Το σύνολο των επικοινωνιακών προτύπων, δομών, λειτουργιών που αναπτύσσονται με τη χρήση ιστολόγιων, αποτελούν μια εκδοχή οιονεί κοινωνικοτεχνικών συστημάτων.  

Υποθέσεις Εργασίας

Υπόθεση  1 
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που επιτρέπουν μορφές επικοινωνίας διαμεσολαβημένης από Η/Υ, μπορούν να θεωρηθούν κοινωνικοτεχνικά συστήματα.
Υπόθεση 2 
Τα ιστολόγια ως οιονεί αυτοποιητικά κοινωνικοτεχνικά συστήματα δεν συγκροτούνται από ένα πλήθος προσώπων, αλλά μέσω της κανονικοποίησης των μεταξύ τους επικοινωνιακών ενεργημάτων.
Υπόθεση 3 
Οι Bloggers ως πρόσωπα/μέλη ενός κοινωνικοτεχνικού συστήματος αποτελούν συστήματα παρατήρησης και ως ψυχικά συστήματα σχηματίζουν τον «ενδόκοσμο» αυτού του συστήματος.
Υπόθεση 4
Η συγκρότηση των ιστολογίων ως κοινωνικοτεχνικό σύστημα επιτυγχάνεται μέσω της παραγωγής νοηματικά αναγνωρίσιμων επικοινωνιακών ενεργημάτων. Το νόημα αποτελεί τον κυρίαρχο παράγοντα.

----------------------------------------------------------------------
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα της υπό εκπόνηση διδακτορικής μου διατριβής.
----------------------------------------------------------------------

Real Time Web Analytics